အပူခ်ိန္ျမင့္မားလာခ်ိန္ေတြမွာ သတိျပဳရမည့္ အခ်က္မ်ား
အပူေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚတတ္ေသာေရာဂါ ေဝဒနာမ်ား
နိဒါန္း
လူမ်ားစြာတို႔အတြက္ေႏြရာသီကာလဆိုတာေက်ာင္းပိတ္ရက္၊ ႐ုံးပိတ္ရက္၊ ခရီးသြားရက္၊ အပန္းေျဖရက္ ျဖစ္ပါတယ္။
တနည္းေျပာရပါက ေလေအးေပးစက္မ်ားတပ္ဆင္ထားတဲ့ ႐ုံးခန္း၊ အိမ္ဧည့္ခန္းေတြထဲက ပင္ေနပူထဲအထြက္မ်ားတဲ့ကာလျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒါေၾကာင့္ ေနေရာင္ျခည္နဲ႔ တိုက္ရိုက္ထီေတြ႕မႈမ်ားတဲ့ကာလ၊ အေအးဓါတ္သင့္တင့္ေအာင္မရွိတဲ့ ပတ္ဝန္းက်င မွာအေနမ်ားတဲ့ကာလျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီမွာ ပူျပင္းလြန္းတဲ့ ေနေရာင္ျခည္နဲ႔ ထိေတြ႕ရတဲ့ အခါ လူအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေနေရာင္ျခည္နဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ဖ်ားနာမႈေတြကို ခံစားၾကရပါေတာ့တယ္။
အပူဒဏ္ခံရမႈအေပၚခႏၶာကိုယ္ရဲ့တုံ႔ျပန္မႈ
ေနပူထဲတြင္အလုပ္လုပ္ၾကရသူမ်ား၊ သြားလာေနထိုင္ၾကသူမ်ားအေနနဲ႔ အပူဒဏ္ခံစားရမႈ အနည္း အမ်ားဟာ သဘာဝေရးရာအေျခအေန(၄)မ်ိဳးအေပၚမွာမူတည္ေနပါတယ္။
အဲဒါေတြကေတာ့ (၁) အပူခ်ိန္၊ (၂)ေရေငြ႕၊ (၃)အပူရွိန္ နဲ႔ ေလတိုက္ႏႈန္း တို႔ျဖစ္ၾကပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ႏွလုံးေရာဂါရွိ သူမ်ား၊ water pills ေဆာင္ထားရသူမ်ားအေနနဲ႔ အပူဒဏ္ခံစားရမႈဟာ ပိုမိုဆိုးဝါးတတ္ပါတယ္။
အမွန္ေတာ့ လူ႔ရဲ့ခႏၶာကိုယ္ဟာ ျပင္ပအပူဒဏ္ကိုခုခံကာကြယ္ဖို႔ (၃)မ်ိဳးသုံးစား ေဆာင္ရြက္ေပးေလ့ ရွိပါတယ္။ ဒါေတြကေတာ့ အသက္ရႉျခင္း၊ ေခၽြးထြက္ျခင္း နဲ႔ ေသြးလည္ပတ္မႈကိုေျပာင္းလဲေပးျခင္း တို႔ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ ျပင္ပအပူရွိန္ျမင့္ တက္လာပါက ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ေသြးလည္ပတ္မႈေတြ ဟာ ျမန္ဆန္လာတတ္ၾကပါတယ္။
ယင္းမွတစ္ဆင့္ အေရျပားအပူခ်ိန္ေတြကိုတိုးျမႇင့္လာေစၿပီး ခႏၶာကိုယ္တြင္းမွ ပိုလာတဲ့ အပူေတြကို ျပင္ပသို႔စြန႔္ထုတ္ေပးေစပါတယ္။ အလုပ္မ်ားပင္ပင္ပန္းပန္း လုပ္ၾကရတဲ့အခါ ခႏၶာကိုယ္ရွိႂကြက္သားမ်ားဟာ ေသြးစီးဆင္းမႈပိုမိုလိုအပ္လာပါတယ္။အဲဒီအခ်ိန္မွာ ခႏၶာမွ လႊတ္ေပးေနတဲ့ အေရျပားရဲ့ေသြးစီးဆင္းမႈအတြက္လိုအပ္တဲ့ေသြးပမာဏကိုေလ်ာ့က်ေစၿပီး ခႏၶာကိုယ္မွအပူမ်ားအျပင္ကိုစြန႔္ထုတ္ေစပါတယ္။
ေခၽြးထြက္ျခင္းဟာလည္း ခႏၶာကိုယ္ရဲ့အပူခ်ိန္မ်ားကိုက်ေဆင္းေစၿပီးအေအးဓါတ္ကိုရေစပါတယ္။ ဒါဟာလည္း ျပင္ပေလထုစိုထိုင္းဆေတြဟာ ေလ်ာ့နည္းေနၿပီး ထြက္လာတဲ့ေခၽြးေတြကို အေငြ႕ပ်ံ ေစႏွိုင္မွသာျဖစ္နိုင္ၿပီး၊ အဲဒီေခၽြးေတြ အေငြ႕ပ်ံသြားလို႔ ေလ်ာ့နည္းက်သြားတဲ့ ဆားဓါတ္နဲ႔ ေရဓါတ္ေတြကိုျပန္လည္အစားထိုးျဖည္ကဆည္းေပးနိုင္မွသာျဖစ္နိုင္ပါတယ္။
(၁) အပူဒဏ္ဖိစီးခံရမႈ(Heat Stress)
လူရဲ့ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ဟာ ျမင့္မားပါက အပူဒဏ္ဖိစီးခံရမႈ(Heat stress)ကို ခံစားၾကရပါတယ္။ အပူဒဏ္ဖိစီးခံရတဲ့သူတစ္ဦးဟာ အပူနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ေဝဒနာမ်ိဳးစုံးကိုၾကဳံေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ heat exhaustion, heat stroke, heat cramps, fainting, heat rash စတာေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။ အမွန္မွာေတာ့ လူအမ်ားစုဟာ ဒီအပူနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ေဝဒနာေတြကို ကြဲကြဲျပားျပားမသိၾကပဲ ေရာေထြးေနတတ္ၾကပါတယ္။ အမွန္မွာေတာ့ ခြဲျခားသိဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။
အပူဆိုင္ရာျပႆနာေတြထဲမွာ အဆိုးဝါးဆုံးေဝဒနာတစ္ခုမဟုတ္ေသာ္ျငားလည္း အျဖစ္အမ်ားဆုံး ေသာ ေဝဒနာတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေဝဒနာကို အလုပ္သမားတစ္ဦးဟာ ေခၽြးထြက္လြန္လာခ်ိန္တြင္ ေရအလုံအေလာက္မေသာက္ရပါက၊ ဒါမွာမဟုတ္ ထြက္းသြားတဲ့ေခၽြးမ်ားအတြက္ ဆားဓါတ္ အလုံအေလာက္ျပန္လည္မရရွိပါကျဖစ္တတ္ေသာေဝဒနာျဖစ္ပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ သက္ဆိုင္ရာ လူနာဟာ အားေဖ်ာ့လာျခင္း၊ အသားအေရျဖဴဖပ္ျဖဴေလ်ာ္ျဖစ္လာျခင္း၊ ေခၽြးမ်ားျဖင့္ စိုရႊဲလာျခင္း စတာေတြျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ေရာဂါသြင္ျပင္လကၡဏာမ်ား။ ေခၽြးထြက္လြန္ျခင္း၊ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္၍အားနည္းလာျခင္္း၊ ကိုယ္အပူခ်ိန္အနည္းငယ္ ျမင့္တက္လာျခင္း၊ အသားအေရျဖဴဖပ္ျဖဴေလ်ာ္ျဖစ္လာၿပီးေသြးဆုတ္လာျခင္း။
ေရွးဦးသူနာျပဳ ေဆာင္ရြက္သင့္ေသာအရာမ်ား။ (က)ေအးေသာေနရာတြင္တားေနပါ။ (ခ)အားကစားသမားမ်ားသုံးေဆာင္ေသာ အားျဖည့္ အခ်ိဳရည္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ကိုေသာက္သုံးပါ။ (ဂ)အကယ္၍ ေအာ့အန္ျခင္း၊ အစားအရည္ေသြးမရွိသကဲ့သို႔ ျဖဴဖတ္ျဖဴေလ်ာ္ျဖစ္လာပါက ဆရာဝန္ေဆးခန္းနဲ႔ အျမန္ဆုံးျပသၿပီးကုသမႈခံယူပါ။
(၂) Heat stroke
အပူေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚေသာေဝဒနာမ်ားတြင္ အဆိုးဝါးအျပင္းထန္ဆုံးေဝဒနာျဖစ္ၿပီး၊ ေနပူထဲတြင္အ ခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာအလုပ္လုပ္ေနေသာအလုပ္သမားမ်ားတြင္အမ်ားဆုံးျဖစ္ေပၚေလ့ရွိေသာ္လည္း အျဖစ္မ်ားေလ့မရွိပါ။
လူရဲ့ခႏၶာကိုယ္က ပင္မအပူခ်ိန္တြင္ထိန္းထားနိုင္ရန္ ေသြးလည္ပတ္မႈမျပဳနိုင္တဲ့ အခါမွာ ျဖစ္ေလ့ရွိတဲ့ေဝဒနာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါမ်ိဳးမွာ လူ႔ခႏၶာကိုယ္ဟာေခၽြးမထြက္နို္င္ေတာ့တဲ့ တြက္ ခႏၶာကိုယ္မွာပိုလၽွံေနတဲ့အပူေတြကိုမစြန႔္ထုတ္နိုင္တဲ့အတြက္ရရွိလာတဲ့ေဝဒနာျဖစ္ပါတယ္။မွန္ကန္တဲ့ကုသမႈကိုအျမန္ဆုံးမရရွိႏွိုင္ပါက အသက္ေသဆုံးရေလ့ရွိပါတယ္။
ေရာဂါလကၡဏာမ်ားစိတ္ဂေယာင္ေျခာက္ခ်ားျဖစ္ျခင္း၊ ေသြးဆုတ္ျခင္း၊ delirium, seizures ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္106ºFထက္ေက်ာ္လြန္ေနျခင္း၊ ကိုယ္ပူျခင္း၊ အသားအရေျခာက္ခမ္းျခင္း၊ အသားမ်ား နီရဲျခင္း၊ အသားမ်ားျပာႏွမ္းလာျခင္း၊
ေရွးဦးသူနာျပဳ ေဆာင္ရြက္ရမည့္အရာမ်ား။
အေရးေပၚသူနာျပဳကားကိုေခၚဆိုပါ။လူူနာအားေအးေသာေနရာတစ္ခုသို႔ေျပာင္းေရႊ႕ထားပါ။ အေအးဆြတ္ထားေသာ ရဝတ္တိုက္ေပးျခင္းအားျဖင့္လူနားအားစိုစြတ္ေနပါေစ။ လူနားအား ေလေအးစက္၊ ပန္ကာေလျဖင့္ အပူခ်ိန္က်ေအာင္ေဆာင္ရြက္ေပးပါ။
(၃) Heat cramps
ႂကြက္သားမ်ားမခံမရပ္နိုင္ေအာင္နာက်င္မႈကိုခံစားရတဲ့ေဝဒနာျဖစ္ပါတယ္။ ေရာဂြျဖစ္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းမွာ အလုပ္သမားမ်ားဟာ အလြန္ေမာပန္းလို႔ေခၽြးထြက္လြန္လာေသာ အခါေရကို အမ်ားအျပားေသာက္ေသာ္လည္းထြက္သြားတဲ့ေခၽြးမ်ားရဲ့ေနရာကို ဆားဓါတ္မျဖည့္ဆည္း ေပးတဲ့အတြက္ျဖစ္ရတဲ့ေဝဒနာျဖစ္ပါတယ္။ အလုပ္လုပ္ရာတြင္အသုံးမ်ားေသာ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ ႂကြက္သားမ်ားဟာ cramps အမ်ားဆုံး ခံစားၾကရပါတယ္။
ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
ႂကြက္သားမ်ား cramps or spasms ျဖစ္ျခင္း။ အလုပ္လုပ္ေနစဥ္အတြင္း (သို႔မဟုတ္) အလုပ္လုပ္ၿပီးမွျဖစ္ေပၚတတ္ေလ့ရွိပါတယ္။
ေရွးဦးသူနာျပဳ ေဆာင္ရြက္ရမည့္အရာမ်ား။
အားကစားသမားမ်ားအသုံးျပဳေသာ အားျဖည့္အခ်ိဳရည္တစ္ခုခုကိုေသာက္သုံးပါ၊ မသက္သာပါက က်န္းမာေရးဦးစီးဌာန/ေဆး႐ုံ/သူနာျပဳကားတို႔ကိုအေၾကာင္းၾကားပါ။
(၄) ေသြးဆုတ္ယုတ္ျခင္း။
ေနပူထဲတြင္အလုပ္လုပ္ေလ့မရွိသူမ်ား ေနပူအတြင္းအလုပ္လုပ္မိေသာအခါ(သိူ႔မဟုတ္) ေနပူထဲတြင္ ႀကီးၾကပ္ေရးအလုပ္လုပ္မိေသာ အခါျဖစ္တတ္ေသာေဝဒနာျဖစ္ပါတယ္။
အမ်ားအားျဖင့္ ေနပူအတြင္း အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာရပ္တန႔္ေနျခင္းထက္ တစ္ေနရာမွတစ္ေနရာေရြ႕ေျပာင္း ေလၽွာက္သြားေနျခင္းက မ်ားေသာအားျဖင့္ ေသြးဆုတ္ယုတ္မႈျဖစ္ေပၚေစမႈကို ေလ်ာ့က်ေစတတ္ပါတယ္။
ေရာဂါလကၡဏာမ်ား။
ေခတၱခဏမၽွ သတိလစ္သြားတတ္ျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္တြင္သာမာန္အပူခ်ိန္မၽွသာရွိေနေသာ္လည္းေခၽြးထြက္မ်ားေနတတ္ျခင္း။ Heat stroke, heat exhaustation ေဝဒနာလကၡဏာမ်ားမေတြ႕ရတတ္ျခင္း၊
ေရွးဦးသူနာျပဳ ေဆာင္ရြက္ရမည့္အရာမ်ား။
ေအးေသာေနရာတစ္ခုခုတြင္ လဲေလ်ာင္းေနပါ။ အခ်ိန္အတန္ၾကာသည္အထိလဲေလ်ာင္းေနေသာ္လည္းသက္သာမႈမရွိပါကေဆးကုသမႈခံယူေပးပါ။
(၅) Heat rash
rash ကို Pricky heat ဟုလည္းေခၚေဝၚၾကပါတယ္။ ေလထုသည္ ပူအိုက္စြတ္စိုေနေသာအခါ အလုပ္လုပ္ေနသူတစ္ဦးဟာ ေခၽြးမ်ားထြက္လာတဲ့အခါ အလြယ္တကးအေငြ႕ မပ်ံနိုင္တဲ့အတြက္ ေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚရတဲ့ေဝဒနာျဖစ္ပါတယ္။အဆိုပါ rash ဧရိယာဟာ ႀကိးမား က်ယ္ျပန႔္လာပါက အလြန္အခံရခက္ေစတဲ့ေဝဒနာကိုခံစားၾကရပါတယ္။
ေအးတဲ့ေနရာတစ္ခုမွာေနၿပီး အေရျပားကို ေျခာက္ေသြ႕ေအာင္လုပ္ေပးျခင္းအားျဖင့္ Heat rash ျဖစ္ျခင္းကိုကာကြယ္ေပးနိုင္ၾကပါတယ္။
ေရာဂါသြင္ျပင္လကၡဏာမ်ား။ အေရျပားအေပၚတြင္ အနီေရာင္/ပန္းႏုု ေရာင္ အစက္အေျပာက္မ်ားေပၚလာျခင္း၊ အဆိုပါအစက္အေျပာက္မ်ားမွ အခံရခက္လာျခင္း၊ အေရျပားမ်ားယားယံလာျခင္း၊
ေရွးဦးသူနာျပဳ ေဆာင္ရြက္ရမည့္အရာမ်ား။
အသားအေရကိုသန႔္ရွင္းေျခာက္ေသြ႕ေအာင္ထားပါ။ ပြသာအဝတ္အစားမ်ားဝတ္ဆင္ပါ။ ေရေအးျဖင့္ေရခ်ိဳးျခင္း၊ ေလေအးေပးစက္ျဖင့္ေနထိုင္ျခင္းတို႔ဟာ ေဝဒနာသက္သာမႈကို မ်ားစြာအေထာက္အကူျပဳပါတယ္။
သင့္ေလ်ာ္ေသာအသားအေရစိုေျပေစေသာလိမ္းေဆးမ်ားကိုအသုံးျပဳပါ။
နိဂုံး။
အပူနဲ႔ပတ္သက္လို႔သတိျပဳဖြယ္ရာမ်ားကိုေဖၚျပေပးျခင္းသာျဖစ္ပါတယ္။ အသက္ကိုဉာဏ္ေစာင့္ ဆိုေသာစကားကို သတိထားၾကၿပီး အပူဒဏ္ျပင္းေနေသာကာလတြင္အပူေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္ေသာ ေရာဂါေဝဒနာမ်ားမွ ကင္းလြတ္နိုင္ၾကပါေစလို႔ ျမန္မာႏွစ္သစ္မဂၤလာ အႀကိဳဆုေတာ င္းအျဖစ္ဆု ေတာင္းေမတၱာ ပို႔သအပ္ပါတယ္။
မွတ္ခ်က္. က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနမွ ထုတ္ျပန္ခ်က္မ်ားကို ေသခ်ာ စြာေလ့လာသင့္ပါတယ္။
ေမာင္ထြန္းလြင္(မိုးေလဝသ)
