ကမ္ဘာကို တုန်လှုပ်သွားစေသည့် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် မျိုးစိတ်သစ်(Omicron) B.1.1.529 အကြောင်း အချက် ၆ ချက်
တောင်အာဖရိကတွင် တွေ့ရှိသော B.1.1.529 ခေါ် COVID-19 ကို ဖြစ်ပွားစေသော
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် မျိုးစိတ်သစ်ကို တာဝန်ရှိသူများက စိုးရိမ်ဖွယ်ရာအဖြစ် ပြောနေရပြီ ဖြစ်သည်။
အဆိုပါ မျိုးစိတ်သစ်သည် နိုင်ငံများစွာ၏ ကူးစက်ဖြစ်ပွားမှုများကို ပို၍ ဆိုးဝါးစေမည်ဟု
စိုးရိမ်မှုများ ရှိနေကာ ကျန်းမာရေးစနစ်ကိုလည်း ဝန်ပိစေပြီး ကာကွယ်ဆေး ပြီးသည့်
ဖြစ်နိုင်ခြေလည်း ရှိနေသဖြင့် စီးပွားရေးနှင့် နယ်စပ်များ ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်နေခြင်းကို
အရေးဆိုမှုများ ရှိလာသည်နှင့်အတူ ကမ္ဘာ့ဈေးကွက်များကိုပါ ဖိစီးလာလျက် ရှိပြီဖြစ်သည်။
အဆိုပါ မျိုးစိတ်သစ်အကြောင်း သိရှိရသမျှမှာ-
၁။ မျိုးစိတ်သစ်၏ မတူကွဲပြားမှု
B.1.1.529 ဗိုင်းရပ်စ်သည် ခန္ဓာကိုယ်ရှိ ဆဲလ်များအတွင်း ဗိုင်းရပ်စ် ဝင်ရောက်ရာတွင်
အဓိကကျသော ပရိုတိန်း၌ သန္ဓေပြောင်းလဲမှု အရေအတွက် မြင့်မားစွာ ရှိနေသည်ဟု
သိပ္ပံပညာရှင်များက ပြောသည်။ ကာကွယ်ဆေးများမှာ အဆိုပါ ပရိုတိန်းကို ပစ်မှတ်ထား ကာကွယ်ခြင်းဖြစ်သည်။
ယခင်က ဗိုင်းရပ်စ်များထက် ယခု ဗိုင်းရပ်စ်သစ်သည် ပို၍ ကူးစက်မြန်ခြင်း၊
ပို၍ သေဆုံးမှုဘေး များခြင်း ရှိမရှိကိုမူ သုတေသီများက စူးစမ်းလေ့လာနေရဆဲ ဖြစ်သည်။
၂။ ဗိုင်းရပ်စ် ဘယ်က လာသနည်း
ယခုထိတော့ ထင်ကြေးမှန်းဆချက်သာ ရှိသည်။ လန်ဒန်ရှိ UCL Genetics Institute မှ
သိပ္ပံပညာရှင်တစ်ဦးကမူ ကိုယ်ခံအားကောင်းသော လူတစ်ဦး၊ ကုသမှု မခံယူသော AIDS
လူနာတစ်ဦးဖြစ်နိုင်သူ၌ နာတာရှည် ကူးစက်မှု ဖြစ်နေရာမှ တစ်ဆင့်ပြီး တစ်ဆင့် ပြောင်းလဲလာခဲ့သည့်
မျိုးစိတ်ဖြစ်ဖွယ်ရှိသည်ဟု ဆိုသည်။ တောင်အာဖရိကသည် ကမ္ဘာ၌ အများဆုံးအဖြစ် HIV
ကူးစက်ဖြစ်ပွားသူပေါင်း ၈ ဒသမ ၂ သန်း ရှိသည်။ တောင်အာဖရိက၌ ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က
သန္ဓေပြောင်း beta ကိုရိုနာမျိုးစိတ်သစ်ကို တွေ့ရှိခဲ့ပြီး ယင်းသည်လည်း HIV ကူးစက်သူတစ်ဦးမှ
ထွက်ပေါ်လာခြင်း ဖြစ်ဖွယ်ရှိသည်။
၃။ ဗိုင်းရပ်စ်မျိုးစိတ်သစ် မည်သို့ ပြန့်နှံ့သနည်း
နိုဝင်ဘာ ၂၅ ရက်အထိ တောင်အာဖရိကတွင် ယခု မျိုးစိတ်သစ် ကူးစက်မှုပေါင်း ၁၀၀ နီးပါး ရှိသည်။
ဂျိုဟန်နစ္စဘတ်အပါအဝင်ဖြစ်သော ပြည်နယ်၌ ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်သူအသစ်
၁၁၀၀ တွင် ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းက ယခု မျိုးစိတ်သစ် ကူးစက်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း အစောပိုင်း PCR စမ်းသပ်မှု
ရလဒ်က ပြသကြောင်း တောင်အာဖရိက တက္ကသိုလ်နှစ်ခု၏ မျိုးဗီဇဌာနများက
ဇီဝသတင်းအချက်အလက် ပါမောက္ခ တူလီယို ဒီ အိုလီဗီယာရာအရ သိရသည်။
အိမ်နီးချင်း ဘော့စ်ဝါနာတွင်လည်း ကာကွယ်ဆေး အပြည့်အဝ ထိုးပြီးသူ လူလေးဦး၌ ယင်းဗိုင်းရပ်စ်သစ်
ကူးစက်ခံရကြောင်း တနင်္လာနေ့က တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဟောင်ကောင်တွင် တောင်အာဖရိကမှ
ခရီးသွားတစ်ဦး၌ ယင်းမျိုးစိတ်သစ်ကို တွေ့ရှိသကဲ့သို့ ဟိုတယ်ကွာရန်တင်း
ဝင်နေရသူတစ်ဦးတွင်လည်း တွေ့ရှိသည်။
၄။ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် မျိုးစိတ်သစ်၏ ဂယက်ရိုက်ခတ်မှု
ယခု ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် မျိုးစိတ်သစ်သတင်းများကြောင့် သောကြာနေ့၌ ဈေးကွက်များသို့
ဂယက်ရိုက်ထမှုများ ဖြစ်ခဲ့သည်။ ခရီးသွားလာမှုများအပေါ် သက်ရောက်လာတော့မည်ဟု
ရင်းနှီးမြုပ်နှံသူများ မှန်းဆကြခြင်းအားဖြင့် အာရှမှ ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ဆက်စပ်သော
ရှယ်ယာများက အကြီးမားဆုံး ကျဆင်းရမှုများတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ စိတ်ချရာပိုင်ဆိုင်မှုအာမခံအဖြစ်
ထုံးစံအားဖြင့် ရှုမြင်သော ယန်းငွေဈေးသည် ဒေါ်လာနှင့် ယှဉ်ကာ ၀ ဒသမ ၆ ရာခိုင်နှုန်း မြင့်တက်လာခဲ့သည်။
တောင်အာဖရိက၏ rand ငွေကြေးမှာ တစ်နှစ်တာ အနိမ့်ဈေးသို့ ကျဆင်းသည်။
ဗြိတိန်နိုင်ငံက အာဖရိကနိုင်ငံ ခြောက်နိုင်ငံမှ လေယာဉ်များကို ယာယီတားမြစ်ပိတ်ပင်လာရာ
အခြားသော နိုင်ငံများကလည်း လိုက်ပါလုပ်ဆောင်ကြသည်။ စင်ကာပူနိုင်ငံက တောင်အာဖရိကနှင့်
အနီးဝန်းကျင်နိုင်ငံများ သွားရောက်ထားသူများကို အနည်းဆုံး ၁၄ ရက်အတွင်း ပြည်ဝင်ခွင့် ပိတ်ခဲ့သည်။
အခြေအနေပို၍ ဆိုးလာပါက တောင်အာဖရိကမှ ခရီးသွားများအတွက် နယ်စပ်ဝင်ရောက်ခွင့်ကို
စည်းမျဉ်းများ တင်းကြပ်မည်ဟု ဩစတြေးလျကလည်း ဆိုသည်။
အိန္ဒိယနိုင်ငံက တောင်အာဖရိက၊ ဘော့စ်ဝါနာနှင့် ဟောင်ကောင်တို့မှ လာရောက်ခရီးသည်များကို
စက္ကရင်ဖတ်ခြင်းများ ဆောင်ရွက်ပြီ ဖြစ်သည်။
၅။ မည်သည့် စိတ်ပူပန်စရာ ရှိသနည်း
ယင်းကို ပြောရန် စောလွန်းသေးသည်။ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီး WHO က
ယင်းမျိုးစိတ်သစ်နှင့် လက်ရှိ ကာကွယ်ဆေးများက ခုခံကာကွယ်နိုင်စွမ်း ရှိမရှိတို့ကို
အချိန်ယူ လေ့လာသုတေသန ပြုရမည်ဖြစ်သည်ဟု ပြောသည်။ ဗိုင်းရပ်စ်များသည်
အချိန်တိုင်း သန္ဓေပြောင်းနေကြကာ တစ်ခါတစ်ရပံတွင် ပို၍ အားနည်းသွားတတ်သလို
တစ်ခါတစ်ရံ ပဋိဇီဝဆေးများကို ကျော်လွှားနိုင်ကာ လူသို့ ကူးစက်သည်။
၆။ မည်သို့ သတိထားသင့် သနည်း
ဗိုင်းရပ်စ်မျိုးစိတ်သစ်အကြောင်း သိနားလည်ရန် သီတင်းပတ်အချို့ အချိန်ယူရမည်ဟု
သောကြာနေ့က အစည်းအဝေး၌ WHO က ပြောသည်။ B.1.1.529 မျိုးစိတ်သစ်သည်
ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စိုးရိမ်ပူပန်စရာ ဖြစ်သည်ဆိုပါက WHO ၏ အမည်ပေးခြင်း အစီအစဉ်အရ
ဂရိနာမည်ဖြင့် “nu” ဟု အမည်တပ်လာဖြစ်ဖွယ် ရှိသည်။ အစိုးရများသည်လည်း
ဗိုင်းရပ်စ်မျိုးစိတ်သစ်ကို တုံ့ပြန်ပြီး နယ်စပ်နှင့် ခရီးသွားလာမှုများကို ထိန်းချုပ်လာလိမ့်မည် ဖြစ်သည်
ကမ်ဘာကို တုနျလှုပျသှားစသေည့ျ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ မြိုးစိတျသဈ(Omicron) B.1.1.529 အကွောငျး အခကြျ ၆ ခကြျ
တောငျအာဖရိကတှငျ တှေ့ရှိသော B.1.1.529 ခေါျ COVID-19 ကို ဖွဈပှားစသေော
ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ မြိုးစိတျသဈကို တာဝနျရှိသူမြားက စိုးရိမျဖှယျရာအဖွဈ ပွောနရေပွီ ဖွဈသညျ။
အဆိုပါ မြိုးစိတျသဈသညျ နိုငျငံမြားစှာ၏ ကူးစကျဖွဈပှားမှုမြားကို ပို၍ ဆိုးဝါးစမေညျဟု
စိုးရိမျမှုမြား ရှိနကော ကနြျးမာရေးစနဈကိုလညျး ဝနျပိစပွေီး ကာကှယျဆေး ပွီးသည့ျ
ဖွဈနိုငျခွလေညျး ရှိနသေဖွင့ျ စီးပှားရေးနှင့ျ နယျစပျမြား ပွနျလညျဖှင့ျလှဈနခွေငျးကို
အရေးဆိုမှုမြား ရှိလာသညျနှင့ျအတူ ကမ်ဘာ့ဈေးကှကျမြားကိုပါ ဖိစီးလာလကြျ ရှိပွီဖွဈသညျ။
အဆိုပါ မြိုးစိတျသဈအကွောငျး သိရှိရသမြှမှာ-
၁။ မြိုးစိတျသဈ၏ မတူကှဲပွားမှု
B.1.1.529 ဗိုငျးရပျဈသညျ ခန်ဓာကိုယျရှိ ဆဲလျမြားအတှငျး ဗိုငျးရပျဈ ဝငျရောကျရာတှငျ
အဓိကကသြော ပရိုတိနျး၌ သန်ဓပွေောငျးလဲမှု အရအေတှကျ မွင့ျမားစှာ ရှိနသေညျဟု
သိပ်ပံပညာရှငျမြားက ပွောသညျ။ ကာကှယျဆေးမြားမှာ အဆိုပါ ပရိုတိနျးကို ပဈမှတျထား ကာကှယျခွငျးဖွဈသညျ။
ယခငျက ဗိုငျးရပျဈမြားထကျ ယခု ဗိုငျးရပျဈသဈသညျ ပို၍ ကူးစကျမွနျခွငျး၊
ပို၍ သဆေုံးမှုဘေး မြားခွငျး ရှိမရှိကိုမူ သုတသေီမြားက စူးစမျးလေ့လာနရေဆဲ ဖွဈသညျ။
၂။ ဗိုငျးရပျဈ ဘယျက လာသနညျး
ယခုထိတော့ ထငျကွေးမှနျးဆခကြျသာ ရှိသညျ။ လနျဒနျရှိ UCL Genetics Institute မှ
သိပ်ပံပညာရှငျတဈဦးကမူ ကိုယျခံအားကောငျးသော လူတဈဦး၊ ကုသမှု မခံယူသော AIDS
လူနာတဈဦးဖွဈနိုငျသူ၌ နာတာရှညျ ကူးစကျမှု ဖွဈနရောမှ တဈဆင့ျပွီး တဈဆင့ျ ပွောငျးလဲလာခဲ့သညျ့
မြိုးစိတျဖွဈဖှယျရှိသညျဟု ဆိုသညျ။ တောငျအာဖရိကသညျ ကမ်ဘာ၌ အမြားဆုံးအဖွဈ HIV
ကူးစကျဖွဈပှားသူပေါငျး ၈ ဒသမ ၂ သနျး ရှိသညျ။ တောငျအာဖရိက၌ ပွီးခဲ့သည့ျနှဈက
သန်ဓပွေောငျး beta ကိုရိုနာမြိုးစိတျသဈကို တှေ့ရှိခဲ့ပွီး ယငျးသညျလညျး HIV ကူးစကျသူတဈဦးမှ
ထှကျပေါျလာခွငျး ဖွဈဖှယျရှိသညျ။
၃။ ဗိုငျးရပျဈမြိုးစိတျသဈ မညျသို့ ပွန့ျနှံ့သနညျး
နိုဝငျဘာ ၂၅ ရကျအထိ တောငျအာဖရိကတှငျ ယခု မြိုးစိတျသဈ ကူးစကျမှုပေါငျး ၁၀၀ နီးပါး ရှိသညျ။
ဂြိုဟနျနစ်စဘတျအပါအဝငျဖွဈသော ပွညျနယျ၌ ဗုဒ်ဓဟူးနေ့က ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျသူအသဈ
၁၁၀၀ တှငျ ၉၀ ရာခိုငျနှုနျးက ယခု မြိုးစိတျသဈ ကူးစကျခွငျးဖွဈကွောငျး အစောပိုငျး PCR စမျးသပျမှု
ရလဒျက ပွသကွောငျး တောငျအာဖရိက တက်ကသိုလျနှဈခု၏ မြိုးဗီဇဌာနမြားက
ဇီဝသတငျးအခကြျအလကျ ပါမောက်ခ တူလီယို ဒီ အိုလီဗီယာရာအရ သိရသညျ။
အိမျနီးခငြျး ဘော့ဈဝါနာတှငျလညျး ကာကှယျဆေး အပွည့ျအဝ ထိုးပွီးသူ လူလေးဦး၌ ယငျးဗိုငျးရပျဈသဈ
ကူးစကျခံရကွောငျး တနငျ်လာနေ့က တှေ့ရှိခဲ့သညျ။ ဟောငျကောငျတှငျ တောငျအာဖရိကမှ
ခရီးသှားတဈဦး၌ ယငျးမြိုးစိတျသဈကို တှေ့ရှိသကဲ့သို့ ဟိုတယျကှာရနျတငျး
ဝငျနရေသူတဈဦးတှငျလညျး တှေ့ရှိသညျ။
၄။ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ မြိုးစိတျသဈ၏ ဂယကျရိုကျခတျမှု
ယခု ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ မြိုးစိတျသဈသတငျးမြားကွောင့ျ သောကွာနေ့၌ ဈေးကှကျမြားသို့
ဂယကျရိုကျထမှုမြား ဖွဈခဲ့သညျ။ ခရီးသှားလာမှုမြားအပေါျ သကျရောကျလာတော့မညျဟု
ရငျးနှီးမွုပျနှံသူမြား မှနျးဆကွခွငျးအားဖွင့ျ အာရှမှ ခရီးသှားလုပျငနျးနှင့ျ ဆကျစပျသော
ရှယျယာမြားက အကွီးမားဆုံး ကဆြငျးရမှုမြားတှငျ ပါဝငျခဲ့သညျ။ စိတျခရြာပိုငျဆိုငျမှုအာမခံအဖွဈ
ထုံးစံအားဖွင့ျ ရှုမွငျသော ယနျးငှဈေေးသညျ ဒေါျလာနှင့ျ ယှဉျကာ ၀ ဒသမ ၆ ရာခိုငျနှုနျး မွင့ျတကျလာခဲ့သညျ။
တောငျအာဖရိက၏ rand ငှကွေေးမှာ တဈနှဈတာ အနိမ့ျဈေးသို့ ကဆြငျးသညျ။
ဗွိတိနျနိုငျငံက အာဖရိကနိုငျငံ ခွောကျနိုငျငံမှ လယောဉျမြားကို ယာယီတားမွဈပိတျပငျလာရာ
အခွားသော နိုငျငံမြားကလညျး လိုကျပါလုပျဆောငျကွသညျ။ စငျကာပူနိုငျငံက တောငျအာဖရိကနှင့ျ
အနီးဝနျးကငြျနိုငျငံမြား သှားရောကျထားသူမြားကို အနညျးဆုံး ၁၄ ရကျအတှငျး ပွညျဝငျခှင့ျ ပိတျခဲ့သညျ။
အခွအေနပေို၍ ဆိုးလာပါက တောငျအာဖရိကမှ ခရီးသှားမြားအတှကျ နယျစပျဝငျရောကျခှင့ျကို
စညျးမဉြျးမြား တငျးကွပျမညျဟု ဩစတွေးလကြလညျး ဆိုသညျ။
အိန်ဒိယနိုငျငံက တောငျအာဖရိက၊ ဘော့ဈဝါနာနှင့ျ ဟောငျကောငျတို့မှ လာရောကျခရီးသညျမြားကို
စက်ကရငျဖတျခွငျးမြား ဆောငျရှကျပွီ ဖွဈသညျ။
၅။ မညျသည့ျ စိတျပူပနျစရာ ရှိသနညျး
ယငျးကို ပွောရနျ စောလှနျးသေးသညျ။ ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေးအဖှဲ့ကွီး WHO က
ယငျးမြိုးစိတျသဈနှင့ျ လကျရှိ ကာကှယျဆေးမြားက ခုခံကာကှယျနိုငျစှမျး ရှိမရှိတို့ကို
အခြိနျယူ လေ့လာသုတသေန ပွုရမညျဖွဈသညျဟု ပွောသညျ။ ဗိုငျးရပျဈမြားသညျ
အခြိနျတိုငျး သန်ဓပွေောငျးနကွေကာ တဈခါတဈရပံတှငျ ပို၍ အားနညျးသှားတတျသလို
တဈခါတဈရံ ပဋိဇီဝဆေးမြားကို ကြောျလှှားနိုငျကာ လူသို့ ကူးစကျသညျ။
၆။ မညျသို့ သတိထားသင့ျ သနညျး
ဗိုငျးရပျဈမြိုးစိတျသဈအကွောငျး သိနားလညျရနျ သီတငျးပတျအခြို့ အခြိနျယူရမညျဟု
သောကွာနေ့က အစညျးအဝေး၌ WHO က ပွောသညျ။ B.1.1.529 မြိုးစိတျသဈသညျ
ကမ်ဘာလုံးဆိုငျရာ စိုးရိမျပူပနျစရာ ဖွဈသညျဆိုပါက WHO ၏ အမညျပေးခွငျး အစီအစဉျအရ
ဂရိနာမညျဖွင့ျ “nu” ဟု အမညျတပျလာဖွဈဖှယျ ရှိသညျ။ အစိုးရမြားသညျလညျး
ဗိုငျးရပျဈမြိုးစိတျသဈကို တုံ့ပွနျပွီး နယျစပျနှင့ျ ခရီးသှားလာမှုမြားကို ထိနျးခြုပျလာလိမ့ျမညျ ဖွဈသညျ
