သင်သတိမထားမိတဲ့ မန္တလေးမြို့ ဈေးချိုတော်ကြီး အနောက်နားက ဆင်တံတား နှင့် မိကျောင်းတံတား တို့အကြောင်း

ဈေးချိုအနောက်နားက ဆင်နဲ့ မိိကျောင်း

မန္တလေး ဈေးချိုတော်ကြီး အနောက်နားတွင်် ဆင်နှစ်ကောင် နှင့် မိိကျောင်း နှစ်ကောင်ရှိိတာ နှောင်းခေတ်် မန္တလေးသားတွေ သတိမမူခဲ့ကြပေ။ တကယ်တော့ ထိိုဆင်နှင့် မိိကျောင်းကြီးတွေက မန္တလေးမြို့ မတည်ခင်ကတည််းက ရှိနေခဲ့ကြခြင်းဖြစ်သည်။ ယခုအခါ သူတိို့ သက်တမ်းက နှစ် ၁၇၀ကျော်ပြီပေါ့။

ဆင်တံတား

ဆင်တံတားဟူသည်် ဈေးချိုတော်ကြီး အနောက်ဘက် ၈၆လမ်း ၂၇လမ်းနှင့် ၂၈လမ်းကြားရှိ အုတ်အင်္ဂတေဖြင့် တည်ဆောက်ထားသော ဆင်ရုပ်ကြီး နှစ်ကောင်ရှိရာ အုတ်တံတားကြီးဖြစ်သည်။ အဆိုပါအုတ်တံတားကြီးက အိိမ်တော်ရာဘုရား အရှေ့မုခ်အထိိ ရှည်လျားသည်။ အိမ်တော်ရာဘုရားကို မန္တလေးမြို့တည်၊ နန်းတည်နှစ်မတိုင်မီ ၁၂ဝ၉ ခုနှစ်တွင် ပုဂံမင်းက သူ၏အိမ်တော်နေရာတွင် တည်ထားကိုးကွယ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဆင်တံတားမှာ အိမ်တော်ရာ စေတီတော်ကြီးပြီးမှ တည်ဆောက်ခြင်း ဖြစ်ပြီး တံတားဒါယကာမှာ ”နိဗ္ဗာနပစ္စယနာဂဆဒ္ဒန် ဆင်မင်း” ကြီးဖြစ်သည်။

ထိိုဆင်မင်းမှာ ဘိုးတော်ဘုရားလက်ထပ်တွင် ဟံသာဝတီတောင်ဘက် နိဗ္ဗာန်ရွာ၏ အရှေ့ဘက် ကုန်းသာယာအမည်ရှိ တောတွင်းမှ ဖမ်းယူရရှိပြီး တစ် ကိုယ်လုံး ဆွတ်ဆွတ်ဖြူသော ဆင်ဖြူတော်ဖြစ်သည်။ ၁၁၆၈ ခုနှစ်တွင် ကြန်အင်နှင့်ပြည့််စုံသော ဆင်ဖြူ တော်ဖြစ်သဖြင့် ဘိုးတော်ဘုရားက ဟံသာဝတီမှ ခေတ္တစံရာ မင်းကွန်းသို့ ဆင်ဖြူတော်ကို တင်ဆောင် ခေါ်ယူခဲ့သည်။ ထို့နောက် အမရပူရတွင် ဆင်မင်း နန်းတော်ဆောက်ပေးပြီး အထိန်းအသိမ်း၊ အယုအယ များနှင့် ထားခဲ့၏။

ဆင်ကြီးအတွက်် ရွှေအင််၊ ငွေအင် များအပြင် ဆင်ကြီးအတွက် အားလုံးက ဝိုင်း၍လက်ဖွဲ့ သော ပစ္စည်းများကလည်း ဆင်ကြီးပိုင်အဖြစ် အများ အပြားရှိခဲ့သည်။ ဆင်ကြီးသည် လူကဲ့သို့ သိတတ်ကာ လူစကားကို နားလည်သဖြင့် လူချစ်လူခင်ပေးသကဲ့သိို့ လူအများအကျိုးအတွက်လည်း ဆင်ကြီးကဆောင်ရွက် ခဲ့ရာ နာမည်ကြီးလှသည်။ ပုဂံမင်းက အိမ်တော်ရာ စေတီတော် တည်ထားပြီးနောက် ၁၂၁ဝခုနှစ်တွင် ဆင်မင်းပိုင် ငွေတော်များဖြင့် အုတ်တံတားကြီး တည်ဆောက်ကာ တံတားဦးတွင် အုတ်ဆင်ရုပ်ကြီး ၂ရုပ် တည်ဆောက်ပြီး အလှူတော်ပြုလုပ်ပေးခဲ့၏။

ထိုဆင်တံတားပေါ်တွင် ယခင်က မန္တလေးမြို့၏ နာမည်ကြီး အိမ်တော်ရာထီးများကို ထုတ်လုပ်ရောင်း ချခဲ့သည်။ အိိမ်တော်ရာထီးသည် ရဟန်းဆောင်း၊ လူဆောင်းသာမက မိန်းမပျိုကလေးများပင် နှစ်သက်စွာ ဆောင်းကြသည်။ အိမ်တော်ရာထီးကို တစ်ပြည်လုံး ကျယ်ပြန့်စွာ ရောင်းချရသဖြင့် ထီးရိုးပြုလုပ်သော လုပ်ငန်းအစုအဝေးကြီးပင် ရှိခဲ့ဖူးသည်။ ထိုနေရာကို ထီးရိုးဝင်းဟု ခေါ်တွင်ခဲ့၏။ ယခု အိမ်တော်ရာထီး ပျောက်ကွယ်ခဲ့သည်မှာ ကြာပေပြီ။

မိိကျောင်းတံတား

လူကြီးသူမတွေပြောသကဲ့သို့ ဒေါင်းရိုးသင်္ဘောတန်းတို့၊ ဆိုင်းတန်းသင်္ဘောတန်းတို့ နေရာမှာ သင်္ဘောတွေ လှေတွေ ဆိိုက်ကပ်တာ သေချာမသေချာ မသိသော်လည်း ထိုနေရာတစ်ဝိုက်သည် ထိုစဉ်က မြေနိမ့်ပိုင်းဖြစ်ပြီး အမြဲတစေရွှံနွံများဖြင့် ထူထပ်နေမှာတော့ သေချာသည်။

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ယနေ့ထက်တိုင် ဆိုင်းတန်း သင်္ဘောတန်းရပ်ရှိ နေရာအချို့တွင် မြစ်ရေတက်သည့်ကာလ၌ စိိမ့်ရေများ ဒူးဆစ်ပေါင်လည်ထိ ဝင်လာဆဲ ဖြစ်သည်။

ဒေါင်းရိုးသင်္ဘောတန်းဟု ခေါ်ဆိုသည့်နေရာတွင် မန္တလေးမြို့မတည်မီ ပုဂံမင်းလက်ထက် အိမ်တော်ရာစေတီ တည်ထားကိုးကွယ်ရာတွင် အမရပူရနေပြည်တော်မှ အိိမ်တော်ရာသို့ ဘုရားဖူးလာသည့် မင်းပြည်သူတို့ ရေစပ်စပ်နှင့် ရွှံထဲဗွက်ထဲ ခက်ခက်ခဲခဲ မဖြတ်သန်းရလေအောင် ၃၅လမ်းထိပ်မှအိမ်တော်ရာစေတီအနောက်မုခ်ထိ အုတ်တံတားကြီး ခင်းလုပ်ခဲ့သည်။ မိကျောင်းတံတားဟု ယနေ့ထက်တိုင်ခေါ်တွင်ဆဲဖြစ်ပါ၏။

၃၄လမ်းဘက် တံတားထိပ်တွင် ကြီးမားခံ့ထည် လက်ရာမြောက်သည့်် အုတ်ခြင်္သေ့ကြီး ၂စီးရှိပြီး အိမ်တော်ရာဘုရားအနောက်မုခ်အနီး တံတားထိပ်တွင် မိကျောင်း၂ကောင်နှင့် ရေသူမရုပ်များရှိသည်။

အမရပူရခေတ်က ဗိသုကာလက်ရာနှင့် အုတ်တံတိိုင်း လက်ရန်း အကြွင်းအကျန် များကို လွန်ခဲ့သောနှစ်သုံးဆယ်လောက်ကအထိ သိသာထင်ရှားစွာ မြင်တွေ့ ခဲ့ရသည်။

စာရေးဆရာဆူးဌက်

Zawgyi

ေဈးခ်ိဳအေနာက္နားက ဆင္နဲ႔ မိိေက်ာင္း

မႏၲေလး ေဈးခ်ိဳေတာ္ႀကီး အေနာက္နားတြင္္ ဆင္ႏွစ္ေကာင္ ႏွင့္ မိိေက်ာင္း ႏွစ္ေကာင္ရွိိတာ ေႏွာင္းေခတ္္ မႏၲေလးသားေတြ သတိမမူခဲ့ၾကေပ။ တကယ္ေတာ့ ထိိုဆင္ႏွင့္ မိိေက်ာင္းႀကီးေတြက မႏၲေလးၿမိဳ႕ မတည္ခင္ကတည္္းက ရွိေနခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ယခုအခါ သူတိို႔ သက္တမ္းက ႏွစ္ ၁၇၀ေက်ာ္ၿပီေပါ့။

ဆင္တံတား

ဆင္တံတားဟူသည္္ ေဈးခ်ိဳေတာ္ႀကီး အေနာက္ဘက္ ၈၆လမ္း ၂၇လမ္းႏွင့္ ၂၈လမ္းၾကားရွိ အုတ္အဂၤေတျဖင့္ တည္ေဆာက္ထားေသာ ဆင္႐ုပ္ႀကီး ႏွစ္ေကာင္ရွိရာ အုတ္တံတားႀကီးျဖစ္သည္။ အဆိုပါအုတ္တံတားႀကီးက အိိမ္ေတာ္ရာဘုရား အေရွ႕မုခ္အထိိ ရွည္လ်ားသည္။ အိမ္ေတာ္ရာဘုရားကို မႏၲေလးၿမိဳ႕တည္၊ နန္းတည္ႏွစ္မတိုင္မီ ၁၂ဝ၉ ခုႏွစ္တြင္ ပုဂံမင္းက သူ၏အိမ္ေတာ္ေနရာတြင္ တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ဆင္တံတားမွာ အိမ္ေတာ္ရာ ေစတီေတာ္ႀကီးၿပီးမွ တည္ေဆာက္ျခင္း ျဖစ္ၿပီး တံတားဒါယကာမွာ ”နိဗၺာနပစၥယနာဂဆဒၵန္ ဆင္မင္း” ႀကီးျဖစ္သည္။

ထိိုဆင္မင္းမွာ ဘိုးေတာ္ဘုရားလက္ထပ္တြင္ ဟံသာဝတီေတာင္ဘက္ နိဗၺာန္႐ြာ၏ အေရွ႕ဘက္ ကုန္းသာယာအမည္ရွိ ေတာတြင္းမွ ဖမ္းယူရရွိၿပီး တစ္ ကိုယ္လုံး ဆြတ္ဆြတ္ျဖဴေသာ ဆင္ျဖဴေတာ္ျဖစ္သည္။ ၁၁၆၈ ခုႏွစ္တြင္ ၾကန္အင္ႏွင့္ျပည့္္စုံေသာ ဆင္ျဖဴ ေတာ္ျဖစ္သျဖင့္ ဘိုးေတာ္ဘုရားက ဟံသာဝတီမွ ေခတၱစံရာ မင္းကြန္းသို႔ ဆင္ျဖဴေတာ္ကို တင္ေဆာင္ ေခၚယူခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ အမရပူရတြင္ ဆင္မင္း နန္းေတာ္ေဆာက္ေပးၿပီး အထိန္းအသိမ္း၊ အယုအယ မ်ားႏွင့္ ထားခဲ့၏။

ဆင္ႀကီးအတြက္္ ေ႐ႊအင္္၊ ေငြအင္ မ်ားအျပင္ ဆင္ႀကီးအတြက္ အားလုံးက ဝိုင္း၍လက္ဖြဲ႕ ေသာ ပစၥည္းမ်ားကလည္း ဆင္ႀကီးပိုင္အျဖစ္ အမ်ား အျပားရွိခဲ့သည္။ ဆင္ႀကီးသည္ လူကဲ့သို႔ သိတတ္ကာ လူစကားကို နားလည္သျဖင့္ လူခ်စ္လူခင္ေပးသကဲ့သိို႔ လူအမ်ားအက်ိဳးအတြက္လည္း ဆင္ႀကီးကေဆာင္႐ြက္ ခဲ့ရာ နာမည္ႀကီးလွသည္။ ပုဂံမင္းက အိမ္ေတာ္ရာ ေစတီေတာ္ တည္ထားၿပီးေနာက္ ၁၂၁ဝခုႏွစ္တြင္ ဆင္မင္းပိုင္ ေငြေတာ္မ်ားျဖင့္ အုတ္တံတားႀကီး တည္ေဆာက္ကာ တံတားဦးတြင္ အုတ္ဆင္႐ုပ္ႀကီး ၂႐ုပ္ တည္ေဆာက္ၿပီး အလႉေတာ္ျပဳလုပ္ေပးခဲ့၏။

ထိုဆင္တံတားေပၚတြင္ ယခင္က မႏၲေလးၿမိဳ႕၏ နာမည္ႀကီး အိမ္ေတာ္ရာထီးမ်ားကို ထုတ္လုပ္ေရာင္း ခ်ခဲ့သည္။ အိိမ္ေတာ္ရာထီးသည္ ရဟန္းေဆာင္း၊ လူေဆာင္းသာမက မိန္းမပ်ိဳကေလးမ်ားပင္ ႏွစ္သက္စြာ ေဆာင္းၾကသည္။ အိမ္ေတာ္ရာထီးကို တစ္ျပည္လုံး က်ယ္ျပန႔္စြာ ေရာင္းခ်ရသျဖင့္ ထီး႐ိုးျပဳလုပ္ေသာ လုပ္ငန္းအစုအေဝးႀကီးပင္ ရွိခဲ့ဖူးသည္။ ထိုေနရာကို ထီး႐ိုးဝင္းဟု ေခၚတြင္ခဲ့၏။ ယခု အိမ္ေတာ္ရာထီး ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့သည္မွာ ၾကာေပၿပီ။

မိိေက်ာင္းတံတား

လူႀကီးသူမေတြေျပာသကဲ့သို႔ ေဒါင္း႐ိုးသေဘၤာတန္းတို႔၊ ဆိုင္းတန္းသေဘၤာတန္းတို႔ ေနရာမွာ သေဘၤာေတြ ေလွေတြ ဆိိုက္ကပ္တာ ေသခ်ာမေသခ်ာ မသိေသာ္လည္း ထိုေနရာတစ္ဝိုက္သည္ ထိုစဥ္က ေျမနိမ့္ပိုင္းျဖစ္ၿပီး အၿမဲတေစ႐ႊံႏြံမ်ားျဖင့္ ထူထပ္ေနမွာေတာ့ ေသခ်ာသည္။

အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ယေန႔ထက္တိုင္ ဆိုင္းတန္း သေဘၤာတန္းရပ္ရွိ ေနရာအခ်ိဳ႕တြင္ ျမစ္ေရတက္သည့္ကာလ၌ စိိမ့္ေရမ်ား ဒူးဆစ္ေပါင္လည္ထိ ဝင္လာဆဲ ျဖစ္သည္။

ေဒါင္း႐ိုးသေဘၤာတန္းဟု ေခၚဆိုသည့္ေနရာတြင္ မႏၲေလးၿမိဳ႕မတည္မီ ပုဂံမင္းလက္ထက္ အိမ္ေတာ္ရာေစတီ တည္ထားကိုးကြယ္ရာတြင္ အမရပူရေနျပည္ေတာ္မွ အိိမ္ေတာ္ရာသို႔ ဘုရားဖူးလာသည့္ မင္းျပည္သူတို႔ ေရစပ္စပ္ႏွင့္ ႐ႊံထဲဗြက္ထဲ ခက္ခက္ခဲခဲ မျဖတ္သန္းရေလေအာင္ ၃၅လမ္းထိပ္မွအိမ္ေတာ္ရာေစတီအေနာက္မုခ္ထိ အုတ္တံတားႀကီး ခင္းလုပ္ခဲ့သည္။ မိေက်ာင္းတံတားဟု ယေန႔ထက္တိုင္ေခၚတြင္ဆဲျဖစ္ပါ၏။

၃၄လမ္းဘက္ တံတားထိပ္တြင္ ႀကီးမားခံ့ထည္ လက္ရာေျမာက္သည့္္ အုတ္ျခေသၤ့ႀကီး ၂စီးရွိၿပီး အိမ္ေတာ္ရာဘုရားအေနာက္မုခ္အနီး တံတားထိပ္တြင္ မိေက်ာင္း၂ေကာင္ႏွင့္ ေရသူမ႐ုပ္မ်ားရွိသည္။

အမရပူရေခတ္က ဗိသုကာလက္ရာႏွင့္ အုတ္တံတိိုင္း လက္ရန္း အႂကြင္းအက်န္ မ်ားကို လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္သုံးဆယ္ေလာက္ကအထိ သိသာထင္ရွားစြာ ျမင္ေတြ႕ ခဲ့ရသည္။

စာေရးဆရာဆူးဌက္

ဆင်တံတား